صنایع دستی زنجان، از مدت ها پیش جایگاه ویژه ای در بین صنایع دستی ایران داشته است. اگر تاریخ زنجان را بررسی کنید متوجه قدمت و تنوع آن خواهید شد که در حال حاضر از تعدادشان کاسته شده است و آن هم مربوط به مهاجرت صنعتگران به دیگر شهرهاست. از صنایع دستی معروف زنجان می توان ساخت اشیای فلزی همچون ملیله کاری، چاقو سازی و چارق دوزی را نام برد. که هر کدام را می توانید بعنوان سوغات تهیه کنید. همچنین برای آشنایی بیشتر می توانید مطلب مربوط به سوغات زنجان را ببینید. 
دیگر صنایع دستی استان زنجان که در شهرهای مختلف این استان تولید می شوند عبارتند از:

• مسگری
• فرش
• گلیم
• جاجیم
• مسگری
• تابلوی خاتم و مینیاتور
• صنایع شیشه
• گیوه دوزی ابریشمی و نخی
• رنگرزی
• سفالگری
• هنر حکاکی روی مس

ملیله کاری زنجان

ملیله کاری از قدیمی ترین صنایع دستی زنجان است و بر اساس شواهد تاریخی می توان ثابت کرد قدمت آن به قرن دهم هجری بر میگردد، که در دوران سلجوقی رونق گرفت و همزمان با حکومت صفویان به اوج خود رسید. همچنین نمونه های باقی مانده و آنچه در آثار و سفرنامه های قدیمی دیده می شود گواهی بر قدمت هنر ملیله کاری هستند. در کتب تاریخی بسیاری به فلزکاری بعنوان یکی از صنایع دستی زنجان اشاره شده است که ملیله کاری شاخه ای از این صنعت است. ملیله کاری تا قبل از حکومت پهلوی یکی از هنرهای بومی زنجان بود اما پس از آن هنرمندان این حرفه به شهرهای تهران، اصفهان و… مهاجرت کردند و این هنر در دیگر نقاط ایران رواج یافت. در هر صورت با سفر به شهر زنجان می توانید از دیدن این هنر زیبا به شکل شربت خوری، قاب عکس، بشقاب، جعبه ی جواهرات،شکلات خوری، شیرینی خوری و ظروف تزیینی لذت ببرید. نقش هایی مورد استفاده در ملیله کاری بته ترمه، جقه، برگ فرنگی، برگ، غنچه، پیچک و … است. ناگفته نماند ملیله کاری زنجان در ایران جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است.

چاقو سازی زنجان

از معروفترین صنایع دستی زنجان ساخت چاقو است که در سطح کشور شهرت بسیاری دارد. این هنر به مدت ها پیش بازمیگردد که نسل به نسل، به هنرمندان معاصر انتقال یافته است. با وجود وارد شدن ابزارهایی برای ساخت چاقو از زحمت هنرمندان این عرصه کاسته شده است و همچنان کیفیت بالایی دارد. چون در ساخت چاقو قدرت بدنی زیادی بکار گرفته می شود، معمولا جوانان مشغول این کار هستند و استادکاران قدیمی به آموزش میپردازند. چاقوها معمولا از فولاد استیل محکم و ضد زنگ درست میشوند که بعد از اجرای عملیاتی همچون چکش کاری و حرارت دادن به فلز سختی تبدیل می شوند و بر برش و تیز بودن چاقو موثر است. تناسب، ظرافت، قدرت در برش و نحوه ی آبکاری فلز از جمله مشخصات برجسته چاقوی زنجان است. انواع چاقوهای که در زنجان تولید می شوند عبارتند از چاقوی ضامن دار، ساده، میوه خوری، مرکب، کاردهای شکاری، کاردهای کمری، کاردهای آشپزی و قلم تراش.

چاروق دوزی زنجان

چاروق نوعی کفش است که در گذشته برای عبور از مناطق سخت و کوهستانی از چرم گاو و با نخ ابریشمی یا نخ گلابتون می دوختند. این هنر به دوران ساسانیان بازمیگردد و اوج رونق آن مانند بسیاری از صنایع دستی شهرهای ایران به دوران صفوی می رسد. تنوع در نقش و طرح های این چاروق نظر هر هنرمندی را به خود جذب می کند. انواع مختلف چاروق تمام چرم، توری، پرده بند، تمام پوست و… هستند. که هر کدام از این نوع ها روش و سبک خاصی در ساخت دارند و از جنس چرم، پنبه، ابریشم و پوست عمل آورده درست می شوند. امروزه چارق های بیشتر زنانه بوده و جنبه ی تشریفاتی دارد. این چاروق ها می توانند سوغاتی های زیبای برای اقوامتان باشند. همچنین برای آشنایی با دیگر ره آوردهای زنجان میتوانید متن سوغات زنجان را بخوانید.

صنایع دستی شهرکرد به خاطر شیوه های مختلف در تولید، تنوع بسیاری دارند. دلیل این تنوع، وجود عشایر و روستاییانی است که در تولید این هنرهای دستی سهم بسزایی دارند و همچنان به شیوه های سنتی انجام میدهند و تولید کارگاهی و مدرن جایگاهی ندارد. صنایع دستی استان چهارمحال بختیاری به دو گروه تقسیم میشوند یک گروه آن صنایعی است که به نیروی زیادی نیاز دارد و توسط مردان انجام می شود مانند نمد مالی و گروهی دیگر هم توسط زنان هنرمند تولید می شوند مانند انواع دستبافت ها. صنایع دستی در این منطقه بیشتر بعنوان یک فعالیت جنبی در کنار مشاغل اصلی است. معمولا زنان خوش ذوق و هنرمند بختیاری برای پر کردن اوقات فراغت خود مشغول به این حرفه هستند. از جمله مهمتریین صنایع دستی شهرکرد چوقا یا چوخا بافی، خرسک بافی، جاجیم بافی، نمکدان بافی،وریس بافی، خورجین بافی و تولید سیاه چادر است. 

از دیگر صنایع دستی استان چهارمحال بختیاری می توان موارد زیر را نام برد:

• گبه
• بافته های پشمی مانند کلاه و دستکش
• گیوه
• نمد
• گلیم
• قالی و قالیچه
• جل روزینی
• قفل سازی
• پلاس
• کمچه دان
• سفره آردی
• بافته‌های خانگی نظیر کلاه نمدی، عبا، نمد، گهواره و کوبه

چوقا شهرکرد

چوقا یا چوخا یکی از صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر مورد نیاز عشایر است. چوقا نوعی بالا پوش مردانه است که زنان بختیاری چوقا را به وسیله ی دار بصورت افقی و تکنفره با نخ بسیار ظریف و نازک می بافند. نخ بکار رفته معمولا از پشم سفید رنگ درست میشوند و در آن خطوط مشکی و آبی تیره استفاده میکنند. بهترین نوع نوع چوقا بوسیله ی زنان کیارسی بافت می شود که به «کیارسی بف» معروف می باشد و از ویژگی های آن بافت ظریفش است.

خرسک بافی شهرکرد

خرسک فرشی است که در بین عشایر و روستاییان بسیار پرکاربرد است. و علت ابداع این نوع فرش ها که درشت بافت هستند و پرزهای آن ها گرفته نمی شوند این است که سطح ناهموار زمین را می پوشاند. در بافت خرسک از هیچ طرح و نقشه ی از قبل تعیین شده ای استفاده نمی کنند بلکه بافندگان این فرش ها از طبیعت و ذهن خود الهام میگیرند.

جاجیم شهرکرد

جاجیم یکی از دست بافت های رایج سنتی زندگی ایرانی است. جاجیم را به شکل نوار های بارک با عرض کم می بافتند و پس از آن قطعات از این نوار های باریک را در کنار هم می دوزند و کاربردهای متفاوتی دارد مانند روانداز، زیرانداز، رختخواب پیچ و … همچنین بختیاری ها از آن ها به منظور حمل گهواره ی کودک بر پشت مادر استفاده می کنند. 

نمکدان شهرکرد

نمکدان که به آن «چنته» هم می گویند از جمله دستبافت های زنان بختیاری است که بیشتر برای مصرف خود می بافند. و از آن در نگهداری و جابجایی خوراکی ها و نمک استفاده می کنند.در مناطق چلگرد، کوهرنگ، لردگان این محصول تولید می شود. لایه رویی نمکدان از جنس فرش و لایه ی زیرین آن جاجیم است.

وریس شهرکرد

وریس که به آن وریسین یا ویریس هم گفته می شود نوعی تسمه است که از ابریشم توسط زنان عشایر بافته می شود و در زندگی عشایر کاربردهای بسیاری دارد. همچنین از آن بعنوان طناب استفاده میکنند.

خورجین بافی شهرکرد

بافت خورجین از دیگر صنایع دستی شهرکرد است که بیشتر جنبه خود مصرفی دارد. در این دست بافت ها هیچ گرهی استفاده نمی کنند و بوسیله ی زنان عشایر بر روی دارهای افقی بافته می شوند. عشایر از خورجین ها برای نگه داری اشیای ارزشمند و نفیس خود استفاده میکنند.

«خور» همانند خورجین بافته می شود که از آن را حمل برنج، جو، آرد، گندم و سایر اقلام اینگونه استفاده می کنند.

سیاه چادر شهرکرد

سیاه چادر از جمله صنایع دستی شهرکرد است که توسط عشایر و به منظور استفاده خود برای سکونت در آن ها بافته می شود. جنس سیاه چادر از پشم است و برای بافت آن ده تا پانزده روز زمان نیاز است. علت استفاده از موی بز در بافت سیاه چادر در برابر سرما و گرما مقاوم است و در هنگام بارش باران به علت رطوبت متورم می شود و آب را به داخل چادر نفوذ نمی دهد. همچنین در مقابل باد مقاوم می باشد و زمستانی گرم و تابستانی سرد دارد.

سوغات اهواز، موضوعی است که در این قسمت توضیحاتی در موردش بیان کرده ایم. اهواز مرکز استان خوزستان یکی از متمدن ترین بخش های کشور ایران است. این شهر دارای دیدنی های بسیاری است که مسافران بسیاری به سمت خود جذب میکند. اهواز و حومه ی آن آب و خاک مناسبی برای کشاورزی دارند و کشاورزی پررونق است و سبب شده سوغاتی ها و محصولات کشاورزی اهواز تنوع بسیاری داشته باشد. آنچه بعنوان سوغات اهواز شهرت یافته، خرما اهواز است که انواع مختلفی دارد، که در ادامه برای شما توضیح داده ایم. دشداشه لباس محلی اهواز و فرآورده های حاصل از خرما، سوغاتی های اهواز هستند که در ادامه به آن ها پرداخته ایم. 

دیگر سوغاتی های معروف اهواز که نماینده ای از تمام شهر های استان خوزستان است عبارتند از:

• حلوا ارده
• حلوا شکری
• حلوا کنجدی
• شیره ارده
• کلوچه های سنتی
• انواع ادویه مانند پاپریکا
• لیف خرما

خرما اهواز 

خرما بهترین سوغات اهواز است. استان خوزستان و بویژه اهواز نخلستان های بسیاری در دل خود جای داده اند که هر سال درصد زیادی از نیاز کشور را برطرف می کنند. در این شهر می توانیم انواع مختلف خرما را که ببینیم، و هر مدل را با توجه به طعم و سلیقه خود که خواستیم امتحان کنیم. به طور کلی خرما را می توان در دو دسته تقسیم بندی کرد، خرمای تر و خرمای خشک، خرمای تر خرمایی است که شیره دارد مانند خرمای مضافتی. خرمای خشک هم خرمایی است که دیرتر از نخل چیده شده و نیمه خشک است. خرما در کنار طبیعت گرم، خواص بسیاری دارد که می توان به مواردی چون انرژی زا بودن، منبع غنی آهن، پروتئین، فیبر خوراکی، پتاسیم و ویتامین اشاره کرد. بسیاری از مردم خرما را یک غذای کامل می دادند که انرژی از دست رفته بدن را برمی گرداند. اگر بدنبال خرید خرما در شهر اهواز باشید مدل های مختلفی پیش روی شما برای انتخاب وجود دارند مانند:

• خرما سایر(استعمران)
• خرما زاهدی
• خرما کبکاب
• خرما خضراوی
• خرما گنطار
• خرما بریم
• خرما برحی
• خرما شاکری
• خرما دیلگاری
• خرما مکسون
• خرما سودانی

خرما سایر اهواز:

یکی از مهمترین خرماهای صادراتی، خرمای سایر یا استعمران ، خوزستان و اهواز است که درصد زیادی از آن به اروپا و استرالیا فرستاده می شود. خرمای سایر، پرفروش ترین نوع خرماست و قیمت مناسبی دارد. این خرما خشک و خیلی خوش طعم می باشد و برای کسانی که خرما را به این سبک می پسندند انتخاب خوبی است. اگر بدنبال تهیه سوغاتی از اهواز هستید از این نوع خرما فراموش نکنید.

خرما کبکاب اهواز:

یکی دیگر از خرماهای مرغوب اهواز نوع کبکاب است، که در شهرهایی چون بهبهان، بوشهر، یزد هم بعمل می آید. از نظر شکل ظاهری خرمای کبکاب بهبان نسبت به مدل های دیگر کوچکتر است. از شیره و قند این خرما هم نیز میتوان به عنوان سوغاتی اهواز یاد کرد که بطور مجزا در دسترس هستند.

خرما زاهدی اهواز:

شاید تصور شما این باشد که خرما و رطب یکی هستند ولی اینگونه نیست خرما مراحل گوناگونی برای رشد دارد در یکی از این مراحل خرما در اثر تابش نور خورشید تیره و آبدار می شود که در این مرحله به میوه ی حاصل، رطب گفته می شود مانند رطب مضافتی و کبکاب. حال اگر این خرما بر روی درخت بماند بعد از مدتی که نیمه خشک شد، چیده شود به میوه ی حاصل خرما میگویند مانند زاهدی و پیارم . پس خرمای زاهدی هم از نوع نیمه خشک است که می توان بعنوان یک جایگزین مناسب برای قند در کنار چای استفاده کرد و لذت برد. 

فرآورده های خرمای اهواز

تا اینجا چند نمونه از خرماهای اهواز را که در اهواز یا دیگر شهرستان های استان خوزستان کشت می شود را بهمراه عکس برای شما معرفی کردیم. حال نوبت آن است که دیگر سوغاتی های خوراکی اهواز که فرآورده های حاصل از خرماست را به شما معرفی کنیم که براحتی می توان آن ها را در شهر اهواز تهیه کرد. مانند:

• قهوه ای هسته خرما
• قند خرما
• سرکه خرما
• شیره ی خرما
• رنگینک
• حلوای خرما
• چیپس خرما
• نان خرمایی
• خرمای شکلاتی
• انواع شیرینی

قهوه ی هسته خرما:

هسته خرما را تف می دهند سپس پودر میکنند که همان قهوه ی خرماست. قهوه ی خرما را دم می کنند و در کنار بوی مطبوع آن اثرات درمانی بسیاری برای بدن انسان دارد. همچنین از این پودر پماد هم تهیه میکنند که ورم پلک را نیز برطرف می کند. پیشنهاد می کنم این محصول را برای یکبار هم که شده امتحان کنید و اگر خوشتان آمد بعنوان سوغات اهواز برای اقوام خود ببرید.

قند خرما اهواز:

در گذشته های دور از خرما قند آن را استخراج می کردند و چون قند طبیعی بود ضرری برای بدن نداشت. اکنون شما می توانید این قند را براحتی تهیه کنید و بعنوان جایگزین مناسبی بجای شکر و قند استفاده کنید. به یاد داشته باشید قند خرما سوغات بی ضرر و مفید اهواز برای بیماران دیابتی است.   

رنگینک خرما اهواز:

رنگینک نوعی دسر و شیرینی خشک جنوبی است که بی شباهت به حلوا نیست. برای درست کرده این شیرینی، از خرما و گردو استفاده می شود که یک غذای بسیار پرانرژی حاصل می شود رنگینک برای تامین انرژی بدن مناسب است و در شکل های مختلفی تزیین شده است . حتما بهمراه خود این سوغات خوشمزه اهواز را برای دوستانتان ببرید.

شیره ی خرما اهواز: 

شیره ی خرما بسیار مغذی می باشد و مصرف آن در کنار ارده که یکی دیگر از سوغاتی های اهواز است، وعده ی غذایی کاملی محسوب میشود. همچنین می توان شیره را در کنار چای و برای شیرین کردن هر غذایی استفاده کرد و جایگزین مناسبی برای شکر است. 

دشداشه ی اهواز

دشداشه از لباس های مردانه محلی شهر اهواز است، که بلند و سفید رنگ می باشد. اهوازی ها این لباس را بیشتر در مراسمات خود بعنوان هدیه می دهند. شما هم نیز می توانید برای اقوام خود دشداشه را بعنوان سوغات اهواز هدیه ببرید مطمئنا سوغات جالبی خواهد بود.

سوغات ساری را تقریبا همه مردم ایران می شناسند. هر سال، شهرهای شمالی کشور پذیرای مسافرانی از سراسر ایران می باشند، که برای هوای خوب، دریا و جنگل های زیبای شمال به این خطه ی سرسبز سفر می کنند. ساری هم یکی از این شهرهای میزبان است. اسم شمال و سفر شمال که می آید، همه کلوچه را بیاد می آورند و بنوعی سوغاتی معروف ساری و دیگر شهرهای شمالی محسوب میشود. اما تنها کلوچه سوغاتی ساری نیست، این شهر میوه، خوراکی و صنایع دستی بسیاری دارد که می توانید بعنوان سوغات از این شهر همراه خود ببرید. از جمله سوغاتی های ساری که شاید معرف حضورتان نباشد می توان به ازگیل و زردکیجای ساری اشاره کرد همچنین مرکبات و ترشیجات آن را هم نمی توان نادیده گرفت.

دیگر محصولات و سوغات ساری:

• کلوچه
• عسل کوهی
• برنج
• رب انار ترش
• گزنه
• انواع مربا
• عرقیجات
• تمشک

ازگیل ساری

ازگیل (کندس در گویش مازندرانی) میوه ی درختچه های وحشی وخارداری است که در دامنه ی کوه و جنگل های مازندران و گیلان می رویند. این میوه هم خانواده ی گلابی و سیب است و اواخر فصل پاییز و اوایل فصل زمستان می رسد. از نظر شکل ظاهری بزرگتر از فندق و قرمز رنگ است و طعم آن گس و شیرین می باشد. ازگیل استفاده های بسیاری در مناطق شمال ایران دارد مثلا ترشی ازگیل درست می کنند و یا آن را در خمره با نمک و آب می اندازند و هر موقع خواستند آن را بصورت تازه استفاده می نمایند. کاربرد دیگر آن تهیه شربت هایی است که خاصیت دارویی دارد. از جمله خواص دیگر می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• سرشار از ویتامین A,B,C و تانن
• ضد صفرا
• عطش را کم می کند
• مفید برای التهابات معده
• موثر در تقویت خون بدن

ازگیل میوه ای است که براحتی می توانید آن را بعنوان سوغاتی ساری تهیه کنید و بهمراه خود به شهرتان ببرید.

مرکبات ساری

اگر فصل بهار به ساری سفر کرده باشید عطر و بوی دل انگیز بهارنارنج به مشامتان خورده است. شهر ساری یکی از تولیدکنندگان بنام مرکبات می باشد. مرکبات ساری بعلت حاصلخیزی و میزان بارش باران سالیانه از مرغوبیت بسزایی در کل ایران برخوردار است. جالب است بدانید که مرکبات ساری شهرت بسیاری از لحاظ طعم، آبدار بودن و عطر دارد. همچنین قیمت آن به نسبت سایر مرکبات مناطق ایران مناسب تر می باشد. از مرکبات ساری میتوان به پرتقال، پرتقال تامسون، نارنگی، نارنج و لیمو اشاره کرد. باگذر از بازارهای محلی ساری میتوانیم علاوه بر مرکبات فرآورده های حاصل آن را چون مربای شکوفه بهارنارنج، آب بهارنارنج، مربای پوست پرتقال و… تهیه کنیم. آب بهارنارنج و مربا میتواند گزینه مناسبی بعنوان سوغات ساری باشد.

ترشیجات ساری

اگر مهمان خانه های مردم خونگرم ساری باشید و یا به رستوران های این شهر و دیگر شهر های شمال رفته باشید ترشیجات جز ثابت سفرهایشان است و در خوردن ترشی در کنار غذا بسیار دلپذیر است. در زیر برخی از این ترشیجات را بهمراه تصویر برایتان آورده ام، میتوانید این محصولات خوشمزه را از بازارهای محلی ساری تهیه کنید.

ترشی انار:

ترشی سیر:

آلوچه ترش ساری:

انواع ترشک ها را می توانید در بازارهای شهر ساری تهیه کنید، و از خوردنشان لذت ببرید.

لواشک ساری:

لواشک یکی از محبوب ترین ترشیجات بین بزرگان و کودکان است که به فور در شهر های شمال کشور به چشم میخورد. حتما از این لواشک های وسوسه برانگیز برای مصرف خود و سوغاتی تهیه کنید.

زردکیجای ساری

زردکیجا یکی از معروفترین سوغات ساری است که در روستاهای اطراف ساری و در مناطق جنگلی زیر درختان می روید. این قارچ خوشمزه و لذیذ در فصل پاییز آن هم به مدت یک ماه رشد می کند. در بین مردم شمال محبوبیت بسیاری دارد و از آن انواع غذاهایی چون کباب،خورشت و زردکیجا پلو درست می کنند. ناگفته نماند علاوه بر لذیذ بودن از نظر ارزش غذایی با گوشت قرمز برابری می کند.

موقعیت جغرافیایی شهر تبریز از گذشته های دور چنان اقتضا می کرد که این شهر و بازار تبریز را به مهم ترین راه ارتباطی میان شرق و غرب ، شمال و جنوب کشور تبدیل کند. قرار داشتن بر سر راه جاده ابریشم و جایگاه ویژه آن در جلگه سرسبز تبریز باعث شده بود که تبریز و بازار آن به عنوان کانون اصلی مبادله کالا در جهان آن روز شناخته شده و مورد توجه قرار بگیرد. با مروری در تاریخچه شهر و بازار تبریز از سده های دور تا به امروز برآنیم تا چشم اندازی واقعی از بازاری که روزگاری دراز چون نگینی بر تارک جهان اسلام می درخشید ترسیم کنیم و با نگاهی دوباره نقش آن را در مقاطع مهم تاریخی مورد ارزیابی قرار دهیم تا براساس آن جایگاه واقعی بازار و بازاریان تبریز را در روند تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور در گدر زمان بازشناسیم.

 از بازار تبریز قبل از اسلام به جز مواردی که توسط چند جهانگرد اطلاعاتی از آن داریم، اطلاعات جامع و کاملی نداریم. اما در دوره اسلامی و مخصوصا از دوره سلجوقی به بعد با توجه به نقاشی هایی که از آن دوره مانده و یا مطالبی که به صورت مکتوب از تعریف جهانگردان است بازار تبریز را به احتمال درصد خیلی زیاد در همین مکان فعلی بازار و با همین معماری و شکل و قیافه داشتیم. تبریز در دوره ایلخانان با توجه به اینکه به پایتختی ایران انتخاب می شود رونق بسیار جدی و فراوانی به خود می گیرد. در این دوره سه تا بارانداز جدی در سرتاسر جاده ابریشم وجود داشته است: یکی در چین، دیگری در تبریز و آن دیگری در روم. و این نشان می دهد که این شهر بین راهی بین دو تمدن بزرگ شرق و غرب و در داخل امپراطوری عظیم ایران چه جایگاه ویژه ای را داشته است.  البته زلزله های فراوان و متعددی در این منطقه کشور شاهد بودیم  و چندین بار بازار تبریز را تخریب کرده و بازار نویی بر روی خرابه های بازار تاریخی مجدد ساخته شده است. علاوه بر زلزله حملاتی نیز از بیرون مرزها به این بخش از کشور عزیزمون وجود داشته که این هم باعث غارت، تخریب و از بین رفتن سازه های نسبتا مخصوص در گذشته شاهد بودیم که از بین رفتند.

 در زمان عباس میرزا، نایب السلطنه، تبریز ولیعهدنشین و پایتخت دوم کشور گردید و شهر تبریز به صورت مرکز تجارت ایران درآمد. خاص آن که حمایت دولت مرکزی از تجار و اصناف بازار تبریز نظیر تسهیلات مالی در پیشرفت و توسعه تجارت آن تاثیر عمده ای را برجای گذاشت. به این ترتیب شهر تبریز از آن روزگار تا پایان حکومت قاجاریه به عنوان مهم ترین شهر پس از تهران شناخته شد و بازار آن اصلی ترین و مهم ترین بازار و مرکز ثقل تجارت کشور گردید. با صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه، بازار تبریز نقش تازه ای در شکل و نوع حکومت ایفا کرد. پس از انقلاب مشروطه و از هنگامیکه راه آهن سرتاسری اروپا ایجاد شد اغلب بازرگانان، کالاهای خود را از راه روسیه و جلفا به اروپا صادر می کردند به گونه ای که شهر تبریز و بازار آن به صورت مرکز تجمع تجار معتبر درآمد. پس از انقلاب روسیه در سال 1917 حکومت جدید شوروی به دلایل امنیتی و سیاسی راه ترانزیت کالا را بست و این امر باعث شد تا برای تجار بویژه بازرگانان تبریزی مشکلاتی پدید آید. سرانجام با وخیم تر شدن اوضاع بازار تبریز، برخی از بازرگانان و تجار بزرگ را که در دوره حکومت قاجار و پس از آن در ایران و روسیه تزاری شعبات تجاری داشتند ناگزیر ساخت تا شعبات تجاری خود را به کشورهای دیگر اروپایی نظیر آلمان، انگلستان، فرانسه و غیره انتقال دهند. نوسانات شدید و بلاتکلیفی در کار تجارت، کم وبیش تا آغاز جنگ جهانی دوم ادامه یافت و بازار تبریز با وجود این بحران های مقطعی همچنان به عنوان یکی از مهم ترین مراکز اقتصادی کشور به کار خویش ادامه داد.

بازار تبریز مجموعه ای است یکپارچه که در سطحی فراتر از 250 هزار متر مربع به عنوان اصلی ترین یادگار تاریخی شهر استوار و برجای مانده است. اما اهمیت بازار تبریز تنها با وسعت زیاد زیربنایی آن معنا نمی یافت بلکه سازندگان این بازار در ساخت مجدد آن پس از زلزله سال 1193 هجری قمری از مصالح کم دوام روی برگرداندند. مصالح آسیب پذیری نظیر چوب که در برابر سوانح و حوادث طبیعی مقاومت چندانی نداشت. ساختار جدید که مجموعه ای از انواع قوس ها، طاق ها، سازه ها و فضاهای باز و سرپوشیده بود، تنها با عنصری ساده و کوچک بنام آجر پدید آمد.

همزمان ساخت مجدد بازار، با دوره ای از تسلط بی نظیر معماران در بکارگیری استادانه آجر به خلق فضاهای متنوعی منجر شد که اوج هنر ایجاد سازه های آجری را به نمایش می گذارد. بافت اصلی بازار تبریز از دو راسته سرپوشیده شمالی و جنوبی تشکیل گردیده که به موازات یکدیگر راسته قدیمی و راسته جدید کشیده شده اند. شواهد حاکی از آن است که شبکه های اصلی بازار تبریز در عصر قاجار طرح ریزی و بنا گردیده است. طول این شبکه ها تا حدود 5500 متر است که این رقم به قسمت های سرپوشیده  بازار را در بر می گیرد. عرض معابر بازار به طور میانگین بین 4 تا 5 متر  و ارتفاع آن 5 تا 6 متر می باشد.

در چنین فضایی، 20 راسته، 35 سرا، 25 تیمچه، 11 دالان و در حدود 5500 حجره با تقریبا 40 شغل و صنف جای گرفته است. بازار سرپوشیده تبریز سراسر از تکرار طاق های آجری متعددی ساخته شده است که روزنه هایی در این طاق ها روشنایی بازار را تامین می کند. تقاطع راسته های بازار چهار سو را بوجود آورده که دارای گنبدی بلند است و این قسمت را از قسمتهای راسته متمایز می سازد. گنبد چهارسوها دارای سبک معماری و جزئیات ساختاری متفاوتی هستند که عناصر تزیینی آن ها با یکدیگر متفاوت بوده و بر این اساس فضاهای متنوعی را بوجود می آورد. تیمچه مظفریه زیباترین نوع معماری بازار تبریز و گنبد تیمچه امیر بزرگ ترین گنبد این بازار است.

بازار تبریز با داشتن تمامی فضاهای شناخته شده بازارهای ایران و ترکیب دلپذیر آن ها در یک سلسله مراتب منطقی آن را به مجموعه ای تبدیل کرده که می توان از آن به عنوان یک مدرسه کامل معماری یاد کرد. فضای سرپوشیده بازار بر رونق و گرمی آن درزمستان های سرد و تابستان های گرم می افزاید و آن را به فعال ترین و پرتحرک ترین محورهای شهری تبدیل می کند. وجود اصناف و مشاغل گوناگون و تمرکز آن ها در راسته ها و سراها و تیمچه ها و دیگر کالبدهای بازار لبریز از خریداران است. هم چنین به دلیل اهمیتی که بازار تبریز در استان و منطقه دارد همواره شماری از اهالی آبادی ها و شهرهای دور و نزدیک برای خرید مایحتاج خود به اینجا روی می آورند. بازار تبریز را می توان به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرد. در بخش شمالی از نظر ارائه کالا بیشتر مغازه های سقط فروشی، سمساری، زیلو و جاجیم، پنبه و پشم فروشی و اجناس و کالاهایی از این نوع قرار دارند که متناسب و در نظارت با نیازهای مراجعین روستایی و شهرهای کوچک کالاهای خود را عرضه می کنند. هم چنین برخی از حجره های بخش شمالی، کارگاه هایی وجود دارد که در آن ها مرمت و رفو قالی و انواع دیگر زیرانداز انجام می پذیرد. در راسته های بخش جنوبی تنوع کالایی به گونه دیگر است. حجره ها و مغازه های این بخش در اختیار لوکس فروشی ها و فروشندگان انواع قماش، پوشاک، گونه های مختلف گیاهان دارویی و انواع خشکبار قرار دارد. خشکبار تبریز از دیرباز از شهرت زیادی برخوردار بوده و یکی از رهاوردهای این شهر به شمار می رفته است.

انگور و کشمش تهران 

انگور و کشمش مرغوبی را می توان در شهر تهران یافت البته اگر تولید شهریار باشد. شهریار یکی از شهرستان های خوش و آب و هوا استان تهران است که بستری خوبی برای پرورش میوه های مختلف و محصولات کشاورزی مانند انواع میوه، چغندر، غلات فراهم کرده، که در این بین انگور و کشمش سرآمد است.شما می توانید به راحتی کشمش و انگور شهریار را بعنوان سوغات تهران بخرید و یا در کنار سفر به پایتخت سری به شهریار بزیند و این محصولات را از آنجا تهیه کنید.

سوهان تهران

بیشتر کسانی که به تهران سفر میکنند برای زیارت شاه عبدالعظیم به شهر ری می روند، شهر ری در قسمت جنوب استان تهران قرار دارد و سوهان آن معروف می باشد. شما میتوانید سوهان شهر ری را بعنوان سوغاتی تهران برای اقوام خود ببرید. سوهان سوغاتی است که هر سلیقه ای آن را می پسندد.

سبزی کوهی تهران

سبزی های محلی و کوهی بسیاری در حومه ی تهران می توان یافت مخصوصا در شهری همچون فیروز کوه، در فصل بهار اگر به دامنه ی کوه های این شهر بروید می توانید انواع مختلفی از سبزی کوهی، قارچ و دارو گیاهی را بیابید. البته فراموش نکنید بهار فصل روییدن این سبزی های زیبا و خوش طعم است. در دیگر فصل های سال سبزی خشک شده را می توانید تهیه کنید. هر کدام از این سبزی ها، کاربرد و فواید مختص به خود را دارند. اگر به تهران سفری داشتید از فیروزکوه و سبزی های آن فراموش نکنید.یک نکته‌ی مهم این است که تا حد امکان نباید روی زمین‌های مرطوب و رویشگاه‌های با پوشش نورس پا گذاشت. علت این است که با لگدکوب کردن این گونه زمین‌ها، خلل و فرج خاک پر می‌شود و بستر مناسب رویش، سخت آسیب می‌بیند. 

دوغآبعلی تهران 

دوغ آبعلی را شاید خیلی ها شنیده باشند. آبعلی شهری از توابع دماوند است که در استان تهران قرار دارد. یکی از معروف ترین سوغات تهران دوغ آبعلی است که بسیار طعم فوق العاده ای دارد و نوشیدنش به آدم انرژی میدهد. بهترین روش برای ماندگاری مطلوب دوغ نگهداری آن در دمای یخچال است. کارخانه ی تولید دوغ در این شهر قرار دارد و برای درست کردن آن، از آب چشمه هایی که در این منطقه قرار دارد استفاده میکنند. اگر بدنبال مرکز این دوغ های خوشمزه هستید به جاده هراز و شهر آبعلی سفری داشته باشید و از دوغش غافل نشوید.

سوغات زنجان، مطلبی است که در این بخش به آن می پردازیم. زنجان یکی از شهرهای زیبای غرب کشور ایران است و هوای نسبتا سردی دارد. بسیاری از مسافران، زنجان را به دلیل این آب و هوای خنک برای سفر تابستانی خود انتخاب می کنند. صنایع دستی و سوغات زنجان در کنار مناظر زیبا و دیدنی آن، نظر همگان را به خود جلب می کند. صنایع دستی شهر زنجان تنوع زیادی دارد که هر سلیقه ای را راضی می کند و در پست مربوط به صنایع دستی زنجان، در این باره توضیح خواهیم داد. اما گروه دیگر، سوغاتی زنجان است که می توان به نان اردک و سبزی غازیاغی اشاره کرد. همچنین چاقوی زنجان معروفترین سوغات این شهر است که زبانزد همگان می باشد. 

سوغات های دیگر زنجان عبارتند از:

• انگشت پیچ
• سبزی گل آقا
• سبزی ماتار
• پیاز کوهی

نان اردک زنجان

نان اردک زنجان نوعی نان سنتی است که در ابتدا توسط زنان پخت میشد، اکنون در قنادی ها و کارگاه های شیرینی پزی شهر زنجان درست می شوند و براحتی می توان این نان را در زنجان تهیه کرد. آرد نان بربری، تخم مرغ، شیر، شکر، بکینگ پودر و روغن موادی هستند که در تهیه ی نان اردک استفاده می شوند. گاهی متناسب با سلیقه ی آشپز در تهیه آن آب پنیر هم بکار برده می شود. بعد از اینکه با مواد گفته شده خمیر درست شد آن را در داخل روغن سرخ می کنند و پس از آن نان آماده خوردن می شود. البته آنچه در گذشته پخت میشد بدون تخم مرغ و بکینگ پودر بوده و در روش تهیه امروزی آن این مواد استفاده می شود. یکی از خوشمزه ترین سوغاتی های خوراکی شهر زنجان است که همه ی کسانی که، حتی یک بار از این نان خورده اند طرفدار پروپاقرص نان اردک شده اند.

چاقوی زنجان

چاقوی زنجان شهرت بسیاری دارد، بطوری که اگر اقوام و خویشان از سفر شما به زنجان مطلع شوند، مطمئنا به سفارش چاقو خواهند داد. اما با توجه به اعتقاداتی که بین بعضی از مردم است ترجیح می دهند چاقو را تنها برای استفاده خود تهیه کنند و برای هیچ یک از آشنایان خود بعنوان سوغات نبرند. ساخت چاقو در زنجان از قدیم الایام انجام می شده و قدمتش به دوران صفویه میرسد، این عمل تا به امروز ادامه یافته و بعنوان یکی از صنایع دستی مشهور زنجان محسوب می شود و شهرت آن سبب شد در بخش سوغات هم مورد توجه قرار گیرد. در مورد ویژگی های چاقوی زنجان می توان به کیفیت بسیارعالی، دوام، قدرت و برندگی خوبش اشاره کرد.  

سبزی غازیاغی زنجان

غاز یاغی گیاهی خودرو است که در کنار رودخانه ها و یا در دامنه ی کوه می روید، استان زنجان هم منطقه ای کوهستانی است، که کوهای های بسیاری را در دل خود جای داده و بارندگی مناسب آن سبب شده گیاهان بسیاری در این منطقه رشد کند که هر کدام خواص و کاربرد منحصر بفرد دارند. می توان به سبزی گل آقا، ماتار ،پیاز کوهی اشاره کرد غازیاغی که در ادامه در موردش توضیحاتی آورده شده است. غازیاغی به معنی پای غاز است به خاطر شباهت آن نامگذاری شده است. گیاهی خوشبو و خوش طعم است که در غذاهایی چون آش، سوپ و برنج استفاده می شود و طعم فوق العاده ای را ایجاد می کند. از دیگر مصارف آن میتوان به کاربردهای دارویی آن اشاره کرد مانند:

•  به تصفیه ی خون کمک می کند.
• موثر در درمان بیماری های پوستی
• ترشحات غدد داخلی را منظم می کند.
• آرامش بخش اعصاب

این سبزی خوش طعم به همراه سبزی کوهی در بازارهای زنجان در دسترس قرار دارد، پیشنهاد میکنم برای استفاده خود و یا بعنوان یک سوغات زنجان این سبزی های خوش عطر را تهیه کنید.

نکته مهم : پیشنهاد میزان و نوع غذا در کوه فقط منحصر به استفاده در کوه نوردی نیست ، بلکه حتی در طبیعت گردی و ورزش های سبک هم بسیار مفید است.

در بخش تغذیه کوهنوردی هنوز کسی نتوانسته است رژیم غذایی مشخصی برای کوهنوردان تهیه کند اما توصیه‌های پیشکسوتان این عرصه در ارتفاعات کارساز است.
البته این را هم مد نظر داشته باشید منظور از کوهنوردان نیز آن دسته از کسانی که ماهی یک بار به ارتفاعات سهل‌الوصول می‌روند و در همان ایستگاه‌های اول یا دوم بساط قلیان و هندوانه‌ به راه می‌اندازند و به صورت کلی همش در حال تفریح هستند ، نیست.در مناطق مذکور تغذیه همان است که در شهر بوده و تغییرات زیادی نیاد ندارد.فقط بهتر است غذای سنگین خورده نشود.

تعیین برنامه غذاییتان در کوه بستگی بسیاری به نوع برنامه کوهنوردیتان دارد . این که قصد صعود یک روزه دارید یا چند روزه که اگر قصد صعود چند روزه را داشته باشید معمولا توصیه می شود از چند روز قبل از شروع برنامه به ذخیره سازی انرژی در بدن بپردازید.

برای انتخاب بهترین کارایی بین غذاها چه در کوه و چه در خانه ، چند نکته وجود دارد :

1. غذاهای خام و گیاهی بیشتر استفاده کنید . غذاهای متنوع زیاد استفاده کنید . هر روز از یک نوع غذا استفاده نکنید.
2. شیرینی جات و چربی را از غذاهای روزانه حذف نکنید بلکه به مقادیر لازم در غذای روزانه بگنجانید.
3. در قبل و حین اجرای برنامه های سنگین مثل کوهنوردی از میوه و سبزیجات استفاده کنید.
4. در حین اجرای برنامه های سنگین مثل کوهنوردی ، غذا به مقدار کم و دفعات زیاد مصرف کنید.

جلوتر که برویم غذاهایی که برای آزاد شدن انرژیشان زمان بیشتری نیاز است را معرفی خواهیم کرد اما فعلا می پردازیم به دسته بندی مواد غذایی مورد استفاده در کوه و البته اول از همه زمان تغذیه :

زمان تغذیه:

یک کوهنورد حرفه ای هرگز صبحانه را دست کم نمی گیرد . صبحانه مهمترین وعده غذایی در طول روز است که عده ای از کوهنوردان اشتباها بدون سرف صبحانه شروع به برنامه کوهنوردی می کنند و بهانه هایی مثل صبح زود وقت نمی شود ، میل نداریم ، در اجرای برنامه سنگین می شویم ، را می آورند .اما حقیقت این است که در حین اجرای برنامه قطعا بدن نیاز به انرژی دارد که اگر این انرژی در دسترس نباشد بدن شروع به استفاده از چربی و پروتئین می کند

قبل از حرکت لازم نیست که حتما صبحانه کامل و سنگین بخورید . صبحانه مختصر می تواند شامل مقداری نان ، عسل ، یک عدد موز ، مقداری گردو ، مربا ،  مقداری پنیر و یا هر آنچه که تامین انرژی از کربوهیدرات است ، باشد. بعد از حدود سه ساعت کوهنوردی با توجه به شرایط زمانی و مکانی می توانید به فکر تامین انرژی روزانه با رژیم غذایی پر کربوهیدرات باشید. همانطور که قبلا اشاره کردم در طول روز به دفعات و مختصر غذا بخورید . یک کوهنورد در طول روز اجرای برنامه یک نهار کامل ندارد . همواره سعی کنید حداقل مقدار 2000 کیلو کالری از انرژی روزانه را از اول صبح تامین کنید.

در طول اجرای برنامه همواره از تنقلات هم استفاده کنید که فوق العاده مفید هستند. کشمش ، خرما ، موز و سیب زمینی از غذاهای پر کربوهیدرات است . هنگام غذا خوردن با آرامش نشسته و فقط به غذا فکر کنید (البته این مورد مثل خیلی از موارد دیگری که اشاره کردم فقط به تغذیه کوهنوردی مربوط نیست و باید در زندگی روزمره نیز مد نظر باشد). سعی کنید از غذا خوردن لذت کافی ببرید . آب به اندازه کافی بنوشید (این مورد از همه چیز مهم تر است) .

یادتان باشد : دور لب آخرین نقطه ای است که احساس تشنگی می کند ، پس همیشه قبل از تشنگی آب مصرف کنید.

تغذیه قبل از برنامه کوه نوردی:

همه ورزشکاران نیاز دارند بدانند قبل از ورزش چه چیزی باید بخورند تا در اجرای برنامه موفق عمل کنند .

اما در کوه نوردی بهتر است در طول هفته انرژی مورد نیاز را به وسیله تغذیه صحیح تامین کنید تا در طول برنامه سنگین یا سبک کمبود انرژی احساس نکنید.

مسئله تغذیه قبل از برنامه های کوه نوردی هر چه باشد دارای اهمیت های زیر است:

1. از پایین آمدن قندخون در حین اجرای برنامه پیشگیری می کند . پایین آمدن قندخون باعث علائمی مانند کوه گرفتگی ، بیماری ارتفاع ، سردرد ، خستگی زودرس ، عدم تعادل ، بی ارادگی و … می شود که کارایی ورزشی را به صورت چشم گیری کاهش می دهد.
2. سوخت عضلانی به صورت مستمر و در طول هفته برای اجرای برنامه تامین می شود.
3. کوهنورد از لحاظ ذهنی اقناع می شود که سوخت لازم در طول اجرای برنامه را به بدن خود رسانده و آماده مصرف آن باشد. همیشه قبل از اجرای برنامه سعی کنید استراحت کرده و به اندازه کافی غذا بخورید . اگر برنامه سنگین یک یا چند روزه در پیش دارید از یک هفته قبل تمرین را کم کنید . مصرف کربوهیدرات را تا 60% اضافه کنید و بیشتر استراحت کنید . حتما آب کافی مصرف کنید (یعنی روزانه 4 لیتر) .

تغذیه حین برنامه کوه نوردی:

در طول اجرای برنامه سعی کنید مواد شیرینی را 5 تا 10 دقیقه قبل از شروع دوباره حرکت مصرف کنید . در این زمان با ورود قند به بدن و بالا رفتن قند خون ، از بدن انسولین آزاد شده و قندخون بدن ناگهانی افت پیدا می کند و افت قند خون کارایی بدن را می کاهد .

برای خوردن غذا هیچ وقت عجله نکنید بلکه در فرصت مناسب محلی که پس از حرکت مقداری شیب خفیف جلوی رویتان باشد انتخاب کنید .

حتما زمانی را برای هضم غذا اختصاص دهید.

همواره رژیم غذایی زمان اجرای برنامه با رژیم غذایی داخل شهر تفاوتی نکند .

مایعات زیاد بنوشید روزانه 4 الی 6 لیتر آب مصرف کنید و در صورت گرم بودن هوا مایعات زیادتر بنوشید.

تغذیه پس از برنامه کوه نوردی:

پس از برنامه کوهنوردی و با ورزشی سنگین اولویت اول با جایگزینی مایعات از دست رفته بدن است . آب میوه هم خوب است ، آب میوه نه تنها آب بلکه کربوهیدرات و الکترولیتها را نیز تامین می کند . پس از کوهنوردی انگور ، هندوانه ، عدس و سوپهای رقیق نیز بسیار خوب هستند.

و اما نمونه ای از مقدار انرژی در مواد مختلف :

* آب، چای، قهوه صفر کیلوکالری

*۱۰۰ گرم نان سبوس دار ۳۰۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم پنیر ۱۷درصد چربی ۲۹۵ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم ماکارونی ۳۷۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم سوسیس ۲۶۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم شکلات ۵۷۶ کیلوکالری

*۲۰۰ گرم عسل ۳۳۷ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم قیسی خشک ۲۴۷ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم شکر ۴۰۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم بیسکویت کرم دار ۴۸۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم کره ۷۱۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم برنج ۱۸۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم خشکبار ۲۹۰ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم کشمش ۲۸۹ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم آلوی خشک ۲۶۶ کیلوکالری

*۱۰۰ گرم گوشت گاو ۱۶۰ کیلوکالری