میرزا محمد علی بیگ معروف به صائبا، از سخنوران نامدار قرن یازدهم هجری قمری است. خانواده صائب تبریزی دارای اصالت تبریزی و آنچه درباره خانواده ایشان گفته شده که آن ها از وابستگان شمس مغربی (شاعر قرن هشتم هجری قمری) بودند. صائب، در تبریز متولد شد و سال های کودکی و نوجوانی اش به روزگار شاه عباس اول گذشت. صائب تبریزی در جوانی به حج رفت و مدتی در شهرهای عثمانی به گشت و گذار پرداخت، سپس به ایران بازگشت. در سال های پایانی پادشاهی شاه عباس از اصفهان به کابل رفت که در آن زمان ظفرخان بر آن جا حکمرانی می کرد. صائب تبریزی در کابل مورد محبوب ظفرخان و در اگره مورد کرامات شاه جهان قرار گرفت.

در روزگار صفویان، شاهان به سبب تسلط زبان ترکی، شاعران فارسی زبان را اکرام نمی کردند و فقیهان بر دربار صفوی مسلط بودند که اجازه تکاپو را از شاعران گرفته بودند. به همین دلیل شاعران به دربار تیموریان هند رفته و رویاهای خویش را محقق می دیدند.

آنچه در زندگی نامه صائب تبریزی آمده که ایشان، در هند مورد احترام شاعران دیگر واقع شد بطوریکه بعد از شش سال درد دوری از وطن همراه پدرش به ایران بازگشت و به حضور شاه عباس دوم رسید و عنوان ملک الشعرایی یافت.

میرزا محمد علی بیگ صائب تبریزی، شعر بسیار می سرود که شمار اشعار او را از شصت هزار تا صد و بیست هزار بیت بیان نمودند.

شعر صائب تبریزی، شعر احساس و حکمت عامه است. در شعر صائب تبریزی، دردها و اندیشه های مردم مجال بیان می یابند و زبان عامه است که آن را تازگی می بخشد و ظرافتی بی همانند، آن را از راه و رسم شاعران مدرسه جدا می کند.

در شعرهای بازمانده از صائب تبریزی قصیده، مثنوی و غزل هم وجود دارد که سخن شناسان قصیده و مثنوی هایش را چندان نستوده اند. آن چه از شعرش او را از دیگر شاعران عصر صفوی و دیگر ادوار تاریخ ادبی ایران امتیاز بخشیده است، غزل های او می باشد. غزلیات صائب تبریزی دارای مضمون های نو ، دگرگونی و هیجان است و پرده هایی بدیع و نگارین ایجاد می کند.

صائب تبریزی، خط شکسته نستعلیق را به شیوه ای شیرین نوشته و نسخه هایی از دیوان صائب تبریزی به خط خودش در گوشه و کنار جهان به چاپ رسیده است.

صائب تبریزی، به سال 1081 هجری قمری در باغ اصفهان که اینک به قبر آقا معروف است  به خاک سپرده شد. آرامگاه صائب تبریزی هم اینک در کنار نهر نیاصرم ، خیابان صائب می باشد.

در اینجا نگاهی می اندازیم به صنایع دستی اصفهان که شهرت جهانی دارند. و شاید بسیاری از مردم دنیا، ایران را با صنایع دستی شهرهایی چون اصفهان بشناسند. صنایع دستی شهر اصفهان نشان دهنده ی ذوق و هنری است که مردمش داشتند. 

صنایع دستی اصفهان، قدمتی طولانی دارد. اوج رونق و شکوفا شدن این هنرهای زیبا دوران صفویه بود، از آن زمان این مهارت از هنرمندان و استادان بزرگ، با روش استاد شاگردی، نسل به نسل منتقل شد تا به امروز. صنایع دستی اصفهان پستی بلندی های زیادی داشته است. پس از رونق دوران صفویه، بازار این حرفه در زمان قاجاریه از رونق افتاد و بعد از انقلاب مشروطه، جان تازه ای گرفت و خوشبختانه هنوز هم پابرجاست. با نگاه کردن به آثار تاریخی زیبای اصفهان میتوان اصالت هنرهایی چون کاشی کاری، تزئینات آجری، آینه کاری، انواع خط و گچ بری در دیواره، سقف ، ستون و … مساجد، عمارت ها و دیگر آثار تاریخیش دید.

با عبور از بازارهای قدیمی اصفهان مانند قیصریه، صنایع دستی چشم نوازی را میبینیم که نظر هر کسی را به خود جلب می کند. با عبور از این بازار و دیدن گردشگران داخلی و خارجی می توان فهمید که این صنایع زیبا علاقمندان بسیاری دارد. صنایع دستی زیبای اصفهان قلم زنی، میناکاری، خاتم سازی، پارچه قلمکار، ملیله سازی، فیروزه کوبی هستند، که توضیح مختصری درباره آنها بیان کردم.

از جمله دیگر صنایع دستی اصفهان، به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• قالی بافی
• نگارگری
• منبت کاری
• نمدمالی
• تراش مس
• صحافی
• ضریح سازی
• معرق
• سرمه دوزی

میناکاری اصفهان

در مغازه های صنایع دستی اصفهان و حتی دیگر شهرها ظروف و اشیاء نیلگون رنگی، دیده می شود که یکی از پر طرفدارترین صنایع دستی اصفهان است. در مورد زمان پیدایش این هنر زیبا اطلاعات دقیقی در دست نیست و تنها، نمونه های محدودی از دوران صفوی باقیمانده است و بعد از آن در دروان قاجار نمونه های اندکی همچون سرقلیان و کوزه قلیان و .. که میناکاری بوده، به چشم میخورد. پس از آن، دوران پهلوی شروع خوبی برای این هنر بود، که استاد «شکرا… صنیع زاده» توسعه اش داد.

 عناصر اصلی هنر میناکاری، فلز و آتش است و بعد از آن رنگ هایی ک به آن جلوه می دهد. روی طلا و نقره می توان میناکاری انجام داد ولی مس فلز اصلی انجام این کار است. زیباترین اشیای میناکاری که نظرها را جلب می کند ظروف تزیینی، گلدان، زیور آلات ،جعبه لوازم آرایش، تابلو و … است. گاهی ترکیب این هنر زیبا را در کنار دیگر آثار هنری میتوان دید.

قلم زنی اصفهان

قلم زنی در اصفهان جز صنایع دستی پررونق است. قلم زنی هنری است، که شاید از همان ابتدای زندگی بشر بوجود آمده. قلم زنی همان هنر حکاکی کردن روی سنگ (حجاری)  بوده که طی مراحل مختلف در طول تاریخ، بر روی فلزهای گرانبها انتقال یافت.

هنر قلم زنی، کنده کاری و ایجاد نقش و طرح با قلم و ضربه چکش، روی اشیای فلزی است. طلا، مس، برنج، نقره، آلیاژ مس و برنج فلزاتی هستند که برای قلمزنی عموما استفاده می شوند. اشیای بسیاری مانند ظروف، گلدان ها، تابلوها و … با هنر قلمزنی آراسته شده اند، که زیبایی خیره کننده شان نظر همه را به خود جلب می کند.

پارچه قلمکار اصفهان

پارچه قلمکار یکی از صنایع دستی پرطرفدار اصفهان است. تاریخ پیدایش هنر قلمکاری به زمان حمله مغول ها باز می گردد، که نوعی ایده ی جدید از هنرمندان ایرانی بود. سپس در دوران صفویه گسترش یافت. در زمان شاه عباس صفوی از این پارچه های زیبا برای دوخت لباس استفاده می شد و توجه درباریان را به خود جلب کرد بطوری که لباس هایشان را با این پارچه ها تهیه می کردند. پارچه های زمان صفوی بسیار پرکار بود و کمتر جای خالی در آن ها دیده می شد. اما از رونق آن در دوران قاجار کاسته شد، سپس رضاشاه با دادن تمهیدات ویژه سبب رونق این حرفه شد. امروزه، در خانه هر ایرانی، می توان یکی از این پارچه های زیبا را دید.

قلمکاری به معنای تصویر کردن نقوش و طرح هایی بر روی پارچه ساده از جنس کتان و کرباس می باشد. اوایل این عمل با قلم مو انجام می شد ولی به علت صرف وقت و هزینه، هنرمندان ترجیح دادند مهرهایی را حکاکی کنند، و این کار را برایشان ساده تر کرد. بیشتر طرح های که بر روی این پارچه ها دیده می شود تصویر عشاق، تصاویر تاریخی، تصویر شعرا، تصاویر طبیعت، بته و جقه که به نسبت بقیه طرح ها، پرطرفدارتر است. این پارچه ها بصورت سفره، سجاده، لباس، روتختی و … عرضه می شوند. پیشنهاد می کنم برای بازدید نمونه های نفیس این آثار به موزه ی هنرهای تزئینی اصفهان مراجعه کنید.

خاتم کاری اصفهان

یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان خاتم کاری است. قدمت این هنر هم به دوران صفوی بر می گردد، در آن زمان کاخ ها، میز و صندلی ها، رحل قران ها خاتم کاری شده بودند. ابتدا مرکز خاتم سازی، شهر اصفهان بود. اما بعدها این هنر در شیراز رونق بیشتری گرفت و امروزه خاتم سازی شیراز جایگاه بالاتری دارد.

هنر آراستن سطح شی ها را بوسیله مثلث های کوچک، در طرح های مختلف را خاتم سازی می گویند. این مثلث ها از جنس عاج، استخوان، مفتول برنج ، چوب و بعضی اوقات طلا هستند. خاتم اصفهان به روش خاتم شیراز ساخته می شود، گاهی با نقره یا مینا کاری همراه می شود، که در شیراز نمی توان دید. آثار زیبای خاتم سازی که در بازارهای اصفهان جلب توجه می کنند اشیای تزئینی، جعبه های زیبا، قاب عکس، شطرنج، تخته نرد و … هستند. به نظر من یکی از بهترین هدایایی است، که میتوانیم برای عزیزانمان بخریم.

فیروزه کوبی اصفهان

فیروزه کوبی هنری است، که قدمت چندانی ندارد. فیروزه کوبی در مشهد انجام می شد ولی بعد ها، حدود 70 سال پیش توسط  «یوسف حکیمان» به اصفهان آورده شد. امروزه اجناس فیروزه کوبی اصفهان شهرت بسیاری دارد. اما صنعتگران مشغول به این حرفه و تولیدات محدود است.  

ظروف فیروزه کوبی شده از جنس مس، نقره، برنج، برنز هستند، در این هنر فیروزه ها در اندازه های کوچکی، بصورت موزاییک بر روی اشیا، چسبانده می شوند. این هنر زیبا در ساخت آینه شمعدان، گلدان، ظروف و زیورآلات استفاده می شود.

ملیله سازی اصفهان

ملیله سازی یکی از صنایع دستی ظریف اصفهان است. این هنر زیبا، نیاز به دقت ، وقت و حوصله ی بسیاری دارد. گاهی در ساخت اجناس ظریف و زیبایی چون گوشواره و گل سینه از زرگران و میناسازان حرفه ای کمک گرفته می شود تا جلوه ی چند برابری داشته باشند. زیورآلات، ظروف و اشیاء تزئینی بسیار زیبایی با این هنر خلق می شود.

سوغات رشت موضوع جذابی است که در این بخش به آن خواهیم پرداخت. شهر رشت در استانی قرار دارد که از طرفی به دریا و از طرف دیگر به کوه و جنگل ختم می شود به همین دلیل تنوع بسیاری در محصولات و سوغاتی های رشت میتوان دید، کافیست سری به بازار بزرگ رشت بزنید و این تنوع را در سوغات و صنایع دستی رشت ببینید. بطور مفصل در بخشی دیگر به صنایع دستی رشت خواهیم پرداخت. و اینجا به سوغاتی های خوراکی های مخصوص رشت که نظر گردشگران را به خود جلب می کند، می پردازیم. از این میان شرح مختصری درباره ی رشته خشکار، برنج ، چای، ماهی سفید و نان برنجی  آورده ایم. تنوع سوغاتی های رشت آنقدر زیاد است که توضیح درباره ی همه آن ها امکان پذیر نیست، ولی در زیر نام تعدادی از سوغاتی های شهر رشت آورده شده است:

• زیتون
• زیتون پرورده
• کلوچه لاهیجان
• کلوچه فومن
• انواع ترشیجات
• مربای بهارنارنج
• رب انار
• انواع پرندگان و ماهی ها
• مغزحلوا
• خکاره دبیج
• کدو مربا
• اخته
• بادرنگ
•  پول پرتقال مربا
• آب غوره

رشته خشکار رشت

رشته خشکار یکی از شیرینی های سنتی رشت و استان گیلان می باشد که در سفر به این شهر می توانیم برای مصرف خود و سوغات شهر رشت آن را تهیه کنیم. رشته خشکار ذوق و سلیقه زنان گیلانی را نشان می دهد چون شیرینی است که بسیاری از زنان گیلانی آن را در خانه درست می کنند. همچنین نزد مسافران این خطه ی همیشه سبز محبوبیت بسیاری دارد. برای خرید این شیرینی خوشمزه می توانید به قنادی های شهر رشت سری بزنید و رشته خشکاری را که جلوی چشمتان درست و برشته می شود تهیه کنید. رسته خشکار در واقع بریده های خمیری شکل است که در وسط آن مغز،هل و ادویه جات می ریزند و سپس در روغن برشته می کنند به همین علت چرب، شیرین و بسیار لذیذ است. گیلانی ها معمولا برای ماه مبارک رمضان این شیرینی را در خانه درست می کنند و مصرف می کنند اما شما اگر سفری به رشت داشتید بعنوان یک سوغات از شهر رشت آن را تهیه کرده و از خوردن آن همراه چای فراموش نکنید.  

ماهی سفید رشت

خوشمزه ترین سوغات رشت، ماهی سفید آن می باشد، که در دریای خزر و رودخانه های استان گیلان صید می شود. ماهی سفید یکی از مرغوب ترین ماهی های شمال کشور محسوب می شود. دارای مزه ی بسیاری عالی و بدون بو است. هر چند خوردن آن بدلیل استخوان های ریز و زیادی که دارد بی دردسر نیست. ماهی سفید را درکنار برنج یا بصورت شکم پر درست می کنند. ماهی خواص درمانی بسیاری دارد و مصرف هفتگی برای هر سن وسالی توسط پزشکان توصیه می شود . ماهی منبعی برای ویتامینA,B,D می باشدو و دارای کلسیم و فسفر و امگا3 و ید است.

برای خرید ماهی سفید تازه به بازار بزرگ شهر رشت سری بزنید.

برنج رشت

با آوردن اسم استان های شمالی کشور نام برنج هم تداعی می شود یکی از بهترین برنج های دنیا در شمال ایران کشت می شود. رشت هم یکی از  تولید کنندگان و عرضه کنندگان برنج کشت شده در استان گیلان می باشد. از جمله نشان مرغوبیت برنج های استان گیلان بو و عطر آن است همجنین در صورت کف مال کردن آن ها چربی حاصل از آن احساس می شود. مردم عزیز گیلان و رشت برنج را بصورت کته مصرف می کنند که خاصیت و ویتامین های موجود در آن حفظ شود. با توجه به آنچه گفته شد خرید برنج شمال را از یاد نبرید. همچنین برنج ارزشمندترین سوغات استان گیلان  محسوب می شود. 

چای رشت

چای در بسیاری از شهر های استان گیلان مانند رشت، فومن،لنگرود، صومعه سرا، سیاهکل کشت می شود. رشت علاوه بر تولید، مرکزی برای عرضه ی چای گیلان می باشد و مسافران به راحتی می توانند در این شهر چای مورد نظرشان را تهیه کنند. چای گزینه ای مناسب برای سوغاتی بردن است چون چای رشت خوش عطر و طعم است و نسبت به سوغاتی های دیگر مثل برنج جای کمتری را می گیرد. چای نوشیدنی خوبی برای رفع خستگی می باشد و دم کردن آن با افزودنی های چون بهارنارنج ، هل،دارچین و … هر کدام مزیتی و خاصیتی دارد.

نان برنجی رشت

نان برنجی رشت که به آن نان تیمیجان هم می گویند نانی است که از آرد برنج تهیه می شود و از لحاظ شکل ظاهری گرد و نازک می باشد. تیمیجان نام روستایی می باشد که نان برنجی مخصوص آن روستاست و به بازارهای رشت هم راه پیدا کرده است. نان برنجی را زنان با ذوق و هنرمند گیلانی مخصوصا برای عید و مهمانان خود پخت می کنند. نان برنجی بدلیل آرد برنجی که دارد طعم شیرینی دارد و خود رشتی ها آن را با حلوا ارده مصرف می کنند که بسیار خوشمزه و لذیذ می باشد. نان برنجی رشت سوغاتی بسیار خوبی است و مسافران اولین بار که آن را مصرف می کنند مشتری پرو پا قرصش می شوند

سوغات کرمان ، بسیار متنوع است و برای همه مسافران این شهر جذابیت دارد. تنوع در سوغاتی های کرمان هر سلیقه با هر توان مالی را راضی می کند و هیچ مسافری را دست خالی به دیار خود نمی فرستد. کسانی که به این شهر سفری داشته اند، می دانند که نمی توان به راحتی از کنار سوغاتی هایش گذشت.

مانند دیگر استان های  ایران، سوغاتی کرمان به دو بخش تقسیم می شوند: بخش اول برای آن هایی که اهل هنر هستند یعنی صنایع دستی کرمان و بخش دوم خوراکی های خوشمزه و فوق العاده ی کرمان که هر کسی را شیفته ی خود می کند. کلمپه کرمان، زیره ی کرمان، قاووت کرمان، عرقیات کرمان، کماچ سهن، خرمای بم معروفترین سوغات شهر کرمان هستند که قدمتی بسیاری در این شهر دارند. برای تهیه ی بهترین نوع از سوغات های کرمان حتما سری از بازار قدیمی آن بزنید.

از سوغاتی های کرمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• پسته رفسنجان
• سمنو
• برشتو
• مسقطی سیرجان
• سوهان زرند
• حنا
• سدر
• کتیرا

کلمپه کرمان

کلمپه شیرینی مخصوص کرمان است که اگر یک بار آن را امتحان کرده باشید طعم فوق العاده ی آن را هرگز فراموش نخواهید کرد. تاریخچه ی تولید کلمپه، به سال ها قبل برمیگردد و روش سنتی تهیه ی آن به این صورت بود که از روغن حیوانی، خرمای تولید شده در کرمان و با استفاده از هیزم و آتش پخت می شد. اما تولیدشان امروزه به کارگاه های صنعتی راه پیدا کرده است. در ظاهر کلمپه شبیه به کلوچه می باشد با این تفاوت داخل آن با خرما و مغز پرشده است. برای تهیه کلمپه علاوه بر آرد و روغن، گیاهان معطر، گردو و دیگر مغزها استفاده می کنند. خوش طعم ترین کلمپه، طعم گردویی آن است. کلمپه نسبت به سایر شیرینی های کرمان، بی ضررتر است، چون اکثرا کم شیرینی هستند و شهد خرما شیرینی مورد استفاده ی آن است. مرغوبترین نوع کلمپه آنهاست که برشته تر شده اند.

زیره کرمان

آب و هوای نسبتا خشک کرمان، بستری مناسبی برای کشت زیره فراهم کرده است. با گشت و گذار در اطراف شهر کرمان و بیابان هایش شاید بوی خوش زیره سیاه به مشامتان خورده باشد. استان کرمان از گذشته های دور تولیدکننده اصلی زیره در ایران بوده، و در بیشتر مواقع هر جا که اسم زیره می آید بدنبال آن نام شهر کرمان هم به گوش می خورد همچنین ضرب و المثل ها و افسانه هایی که وجود دارد شهرت کرمان را در زمینه تولید زیره در گذشته های دور نشان می دهد. زیره را میتوان دم کرد یا روی برنج ریخت همچنین در پخت غذاهای بسیار و تولید داروهای گیاهی  استفاده می شود. از جمله خواص درمانی زیره می توان موارد زیر را متذکر شد:

• زیره سیاه طبع گرم دارد.
• نیرودهنده
• هضم کننده
• ضد نفخ
• رفع سوء هاضمه

با ذکر این خواص و انواع کاربردهای زیره، اگر می خواهید سوغاتی ارزشمند و در عین حال بسیار مقوی با خود ببرید از زیره فراموش نکنید.
قاووت کرمان

قاووت که در زبان عامیانه کرمانی های قوتو گفته می شود نوعی شیرینی مختص شهر کرمان می باشد که از قدیم الایام مردم کرمان آن را درست می کردند. قوتو ترکیب چند گیاه با هم است هر کدام با توجه به نوع ترکیبش نامی دارد. مثلا قوتوی 40 گیاه ترکیب بذر گیاهانی مانند سیاه دانه، خرفه، قهوه، تخم کتان، موردانه، کنف و می باشد. یک نوع ترکیب نخود، نارگیل، شکر است و در نوع دیگر جای نخود با یک مغز مانند پسته عوض می شود و ترکیب جدید با خواص جدید بوجود می آید. در نهایت ترکیب پودری قهوه ای رنگ بدست می آید،و همانطور که از اسمش مشخص است برای بدن بسیار مقوی می باشد. انواع قوتو که می توان نام برد: خشخاشی، پسته ای، نارگیلی، نخودی و … است. ترکیب این گیاهان سبب می شود اثرات مضر یکدیگر را خنثی کنند و در کنار هم ترکیب فوق العاده ای را بوجود آورند. به دلیل اینکه قوتو ترکیب چند دانه روغنی است منبع غنی امگا3 و 6 ، ویتامین هایE,B,D ، انتی اکسیدان های طبیعی، آهن، فسفر و کلسیم می باشد همچنین طبع گرمی دارد و آرامش بخش است. استفاده آن برای ورزشکاران و زنان باردار توصیه می شود. با این اوصاف از این شیرینی خوشمزه فراموش نکنید.

عرقیات کرمان

کرمانی های اعتقاد خاصی به دارو گیاهی و عرقیات دارند در این شهر به وفور می توان انواع عرقیات و گلاب را تهیه کرد. شاید نام روستای لاله زار را نشنیده باشید ولی روستایی زیبا در دامنه کوه های هزار کرمان است. لاله زار در زمینه تولید گل شهرت دارد. تولید این گل ها بصورت ارگانیک و بدون استفاده از سموم بعمل می آیند. گلاب لاله زار ممتاز و با گلاب قمصر کاشان رقابت می کند. همچنین روغن گل های لاله زار یک محصول صادراتی محسوب می شود. گلاب، عرق نعناع، عرق زیره، عرق نسترن، عرق بیدمشک بهترین عرقیاتی است که میتوانید از کرمان تهیه کنید.

خرما کرمان

خرما یکی از محصولاتی است که از ابتدا مورد استفاده انسان ها بوده است. در بسیاری از مناطق جنوبی ایران نخل خرما وجود دارد. استان کرمان در ایران از تولید کنندگان به نام این محصول می باشد. شهر بم از شهرستان های استان کرمان است و بهترین خرماهای کشور را تولید می کند.

خرما بسیار مغذی و سرشار از ویتامینA,B، فسفر، کلسیم، منگنز،سلولز،آهن و مواد معدنی است. همچنین قند موجود در خرما بسیار بی ضرر و برای بدن انسان مفید است. خرما بصورت تازه یا خشک عرضه میشود. دونوع خرمای مرغوب بم خرمای مضافتی و خرمای بزمانی هستند. از مشخصات خرمای مضافتی پوست لطیف و رنگ قهوه ای است و جز خوش خوراک ترین خرماهای جهان می باشد و محبوبیت بین المللی دارد.

با سفر به کرمان از خرید خرماهای خوش طعم بم فراموش نکنید. 

کماچ سهن کرمان

 یکی دیگر از شیرینی کرمان کماچ سهن است. این شیرینی بسیار مقوی و پر انرژی است. برای تهیه آن از آرد گندم و آرد سهن(آرد جوانه گندم) استفاده می کنند. خرما، مغز گردو و ادویه های مخصوص را در بین دو لایه از خمیر می گذارند و در نهایت این شیرینی خوشمزه بدست می آید. کسانی که به سلامتی خود اهمیت می دهند توصیه میکنم از خرید این شیرینی فراموش نکنند چون خرما شیرینی طبیعی این محصول است و بسیار مقوی میباشد.

بهاء الدین محمد متخلص به بهایی و شهره به شیخ بهایی ، از شاعران قرن یازدهم هجری قمری است. پدرش از مردم جبل عامل لبنان بود که به روزگار پادشاهی شاه طهماسب نخست صفوی به ایران آمد و با درجه شیخ الاسلامی، روزگاری در قزوین ( نخستین پایتخت صفویان ) ، مدتی در مشهد ، هشت سالی در هرات زیست و سپس به بحرین رفت و درآن جا درگذشت.

شیخ بهایی به روزگار خردسالی با پدر خود به ایران آمد. از پدر و دانشمندان دیگر روزگار خویش دانش آموخت و چون پدرش از ایران رفت رتبه شیخ الاسلامی یافت. بهاء الدین محمد به قصد سیاحت از ایران رفت و روزگاری دراز در سفر بود. ایشان در زمان پادشاهی شاه عباس بزرگ، بار دیگر به ایران آمد و در دربار صفوی رتبه و مقام یافت، چنان که در سفر شاه عباس به مشهد، پا به پا همراه او بود. شیخ بهایی در مشهد و اصفهان خانه داشت و با دانشمندان معروف آن روزگار مربوط بود تا این که به سال 1030 هجری قمری در سن هشتاد و چند سالگی در خانه خویش درگذشت و در مسجد گوهرشاد جوار مرقدحرم امام رضا(ع) در شهر مشهد به خاک سپرده شد.

شیخ بهایی و پدرش، از نمک پروردان دربار صفویان بودند، اما پیوسته از بودن در ایران، ابراز ملال می کردند و جای پای این بیزاری در کشکول هست و پدرش نیز باری به وی نوشته بود: اگر طالب دنیایی، به هند نرو! و اگر آخرت خواهی، به عربستان، و اگر هیچیک از این دو نخواهی، در ایران بمان! و این نوشته، بیانگر آن است که دست ایرانی در هیچ دوره ای از تاریخ نمک نداشته است.

در این مختصر بحث ما، درباره آثار ریاضی، فقهی و عرفانی شیخ نیست، اما، از آن روی که او یک فارسی زبان نبوده است، آثار شعری شیخ بهایی، ارزش ادبی چندانی ندارند. لیکن، از آن جا که مردی عارف مشرب بوده است و سینه اش سوزی و دمش تاثیری داشته، شعرش نیز چاشنی تند عرفانی دارد و در زمینه شعر، عمده شهرت شیخ بهایی به سبب تضمینی است که از غزل خیالی بخارایی ترتیب داده است و زنده یاد سعید نفیسی، در دیوانی که از اشعار پراکنده او فراهم آورده است، غزل خیالی را از اشعار شیخ بهایی شمرده و در حاشیه نوشته است:

 این غزل که معروف ترین اشعار شیخ بهایی است، از کودکی در ذهن دارم. شگفت است که در هیچ کتابی نیافتم، ناچار از حافظه نقل کردم.

دیوان شیخ بهایی، به کوشش استاد سعید نفیسی، گردآوری و چاپ شده است اما بهایی جز این دیوان که مشتمل بر اشعار پراکنده وی است، مثنوی هایی نیز دارد با نام کتابهای: نان و حلوا، سوانح الحجاز، شیر وشکر، نان و پنیر و طوطی نامه که این منظومه ها بارها در ایران و دیگر کشورها به چاپ رسیده است.

در این مقاله قصد دارم، شما را با سوغات تبریز شهر زیبایی ها آشنا کنم. تبریز یکی از شهرهای ایران با جاذبه های گردشگری زیادی است، که هر سال، پذیرای تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی می باشد. آنچه از دیرباز با سفر ادغام شده آوردن ره آورد یا همان سوغاتی برای آشنایان است. خوشبختانه سوغاتی های تبریز ، تنوع زیادی دارد که میتوان صنایع دستی ، خوراکی و شیرینی های تبریز در سبد خرید مسافران متناسب با سلیقه شان یافت. که مسافران بعنوان سوغاتی شهر تبریز برای نزدیکانشان تهیه می کنند و هیچ کدام دست خالی به شهر خود بر نمی گردند. سوغات معروف تبریز آجیل، باقلوا، قرابیه، نوقا، راحت الحلقوم، لبنیات و پنیر لیقوان  است. 

از دیگر سوغاتی های تبریز، موارد زیر را میتوان نام برد:

• اریس
• لوز
• راحت الحلقوم
• شیرینی لطیفه
• شیرینی کنجدی
• شکلات تسبیحی
• صابون مراغه
• حلوا گردویی
• عسل طبیعی کوهستان سهند

آجیل تبریز

یکی از خوشمزه ترین تنقلات تبریز، آجیل تبریز است. که مرغوبیت و شهرت جهانی دارد و از گذشته محموله هایی از آجیل تبریز، به خارج از ایران صادر می شد، قدمت این تجارت به دوران قاجاریان باز می گردد، و هنوز هم این صادرات رواج دارد. سنتی که از دیرباز پابرجاست، در هر عید یا جشنی، پای آجیل به خانه ی آذربایجانی ها باز می شود. حتی در مراسمات مذهبی هم استفاده می کنند. یکی دیگر از سنت های قدیمی در شهر تبریز، آراستن آجیل و خشکبار است که به همراه دیگر هدایا به خانه تازه عروس در شب چهارشنبه ی آخر سال، می برند. همچنین این رسم، شب یلدا در کل ایران اجرا می شود.

تبریز به دلیل آب و هوای مناسبی که دارد اکثر اجزای خشکبار در آن جا کشت می شود. هلو، زردآلو، آلو، انگور و …در شهرستان های اطراف تبریز بخصوص مراغه، بعمل می آیند، که به هر دو روش صنعتی و سنتی خشک می شوند.

خوب می رسیم سر اصل مطلب، آجیل که کوچک و بزرگ شیفته ی آن هستند، آجیل تبریز انواع مختلفی دارد که مهمترینشان آجیل شب یلدا، چهار مغز، آجیل عید نوروز است. از این میان آجیل ها، چهار مغز تبریز شهرت و قدمت بسیاری دارد، که از ترکیب بادام کاغذی، بادام هندی، بادام و پسته بوداده درست می شود. بیشتر اجزای آجیل ها مانند بادام و فندوق و …. در استان آذربایجان کشت می شوند بجز پسته که بومی این خطه نیست و بهترین نوعش از دیگر استان ها تهیه می شود. آجیل دارای  مواد معدنی، آنتی اکسیدان و پروتئین می باشد. مغزها بعنوان ماده ی اولیه آجیل مهتمرین منبع سلنیوم هستند که برای سلامت و ایمنی بدن ضروری هستند. پس از خرید آجیل تبریز چه برای خود و چه اقوام فراموش نکنید.

باقلوای تبریز

باقلوا نوعی شیرینی است که در ویترین قنادی اکثر شهرهای ایران به چشم می خورد. باقلوا شیرینی سنتی و مخصوص، کشورهای ترکی آسیای میانه می باشد که وارد دیگر کشور ها شده است. تبریز شهری معروف در زمینه تولید باقلوا، به سبک کشور ترکیه است.به همین دلیل باقلوای تبریز به باقلوای استانبولی معروف می باشد. این باقلوا طعم بسیار، دلنشینی دارد و از تبریز وارد دیگر شهر های ایران شده است. چنانچه قصد تهیه سوغاتی برای اقوام خود چه در داخل ایران و چه خارج از آن دارید باقلوای تبریز بهترین گزینه می باشد و مطمئنا استقبال ویژه ای از آن خواهد شد.  

مواد اصلی برای تهیه باقلوا آرد، شکر، تخم مرغ، هل، … است. باقلوا انواع و شکل های مختلفی دارد از نظر ظاهر مربعی شکل، لوزی و لوله ای است و از نظر مزه دارای طعم های پسته ای، نارگیلی، بادامی می باشد. باقلوایی مرغوب است که کاملا طلایی شده باشد و شهدش آنقدر زیاد نباشد که هنگام برداشتن بریزد. بعنوان یک پیشنهاد ویژه اگر سفری به تبریز داشتید، سری به خیابان ولیعصرش بزنید از خرید باقلوا غافل نشوید.

قرابیه تبریز

قرابیه تبریز یکی دیگر از شیرینی های معروف تبریز است، سوغاتی تبریز محسوب می شود. قرابیه کلوچه و نوعی شیرینی سنتی و گرانقیمت می باشد. این شیرینی خوشمزه در جشن ها و اعیاد جایگاه ویژه ای دارد. مواد اصلی برای تهیه آن آرد، شکر، وانیل، تخم مرغ و … می باشد. قرابیه با طعم پسته ای، بادامی، نارگیلی درست می شود که عمده محتویاتش را مغزها تشکیل می دهد.

نوقای تبریز

لوکا یا نوقای تبریز، شیرینی سنتی دیگر از این شهر است. نوقا شیرینی سنتی اروپای جنوبی و خاورمیانه است که در ایران طرفداران بسیاری دارد. نوقا نوعی شیرینی هم خانواده گز اصفهان است بر اساس تعاریف که از نوقا می شود سوهان هم میتواند جزئی از خانواده ی آن باشد.

مواد اصلی نوقا سفیده ی تخم مرغ، شکر، گردو ، وانیلو … است.در بعضی از مدل های این شیرینی از نان میکادو استفاده می شود. با گذر از بازارهای تبریز این شیرینی خوشمزه را میتوانیم در طعم های وانیلی، کاکائویی، شکلاتی بیابیم. بدلیل شیرینی دلچسبی که دارد پیشنهاد می کنم در کنار آن از نوشیدن یک لیوان چای دبش فراموش نکنید.

لبنیات تبریز

لبنیات تبریز و استان آذربایجان شرقی زبانزد عام و خاص است. یکی از فوق العاده ترین سوغاتی های تبریز پنیر لیقوان می باشد. در بسیاری از فروشگاه ها شاید پنیری با نام لیقوان به چشمتان خورده باشد، اما طعم پنیر تهیه شده از تبریز بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که میبینیم. آب و هواب خوب تبریز باعث شده تا مراتع و چمن زارهای مناسبی برای پرورش دام در دره های لیقوان پدید آید و اهالی آن منطقه بجای تحویل شیر به کارخانه های تولید لبنیات، خودشان انواع لبنیات و پنیر را تولید کنند، به همین علت طعم پنیر لیقوان بسیار دلپذیر است. پنیر لقوان با نام پنیر تبریز یا پنیر سنتی تبریز شناخته شده است.

مسجد جامع اصفهان از قدیمی‌ترین بناهای مذهبی در ایران  به شمار می رود و مربوط به دوران سلجوقیان است. این بنا، از لحاظ فنی ، هنری و انواع معماری ادوار مختلف اسلامی دارای شهرت جهانی است و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

تاریخ زایش و تحولات مسجد جامع اصفهان از تاریخ پیدایش شهر اصفهان جدا نیست. مسجد جامع و بافت تاریخی شهر اصفهان به صورت مجموعه ای در هم تنیده اند. این مسجد دارای ورودی های متعددی است که هریک ارتباط فضای مسجد را با بخش هایی از بافت پیرامون آن برقرار می کند. زمان ساخت ورودی ها متفاوت است وهر یک در مقطعی از تاریخ پدید آمده اند.

کتیبه ای در هنگام ورود به مسجد جامع وجود داردکه مربوط به زمان فتحعلی قاجار است. کاشی هایی درب ورودی مسجد در سال 1218 هجری قمری مزین شده اند.

از جمله بناهای متعدد مسجد جامع اصفهان می توان به شبستان ها، گنبد تاج الملک،صحن دارای چهار ایوان،گنبد نظام الملک ومحراب اولجایتو اشاره نمود.

در داخل مسجد ایوان ها، گنبد خانه ها و شبستانهایی که صحن را در میان گرفته اند علاوه بر آن که عوامل کالبدی یک بنای مذهبی- علمی را مشخص می سازد تغییرات و تحولاتی را که طی سیزده قرن در معماری بخش های مختلف این بنا صورت گرفته در معرض بررسی و تماشا قرار می دهد. ایوان های مسجد با آن که در یک زمان ساخته نشده اند با آهنگ موزون و متناسب فضای مسجد چهار ایوانی را پدید آوردند که از قدیمی ترین مساجد چهار ایوانی است.

مسجد جامع اصفهان دارای محراب های مختلفی است. مشهورترین محراب آن در شبستانی که توسط اولجایتو و شمال ایوان استاد واقع شده، همانند گوهری درخشان در جهان شهرت پیدا کرده است. این محراب از گچبری زیبایی برخوردار است که با گل و اشکال هندسی تزیین شده است. محراب های دیگر این مسجد به تدریج در طول دوران ساخته شده اند.

گنبد نظام ملک از بناهای دیگر مسجد جامع جداست و مانند بیضی بوده و در محیط گنبدخانه ای مربع شکل برپا شده است. این گنبد در زمان ملکشاه سلجوقی و تحت نظر خواجه نظام الملک ساخته شده است. 

گنبد تاج الملک که از لحاظ ساخت و بهره برداری در نوع خود نمونه ای بی نظیر می باشد. طرز قرار گرفتن ترکیب بندی پایه و پوشش گنبدی به صورتی انجام شده که نگاه هر بیننده ای را به سمت نوک تیزمانند گنبد می کشاند و حالتی یکنواخت و زیبایی را به گنبد بخشیده است.

چهلستون های بزرگی در طرف چپ ورودی راهرو مسجد دیده می شود.اگرچه تعداد ستون های هریک از آن ها به چهل تا نمی رسد اما به مکانهای دارای چهل ستون نامیده می شوند و به دوران حکومت آل مظفر در قرن هشتم هجری قمری مربوط است.

سنگاب هایی در مسجد جامع قرار گرفته است. سنگاب ایوان درویش، که در ایوان شمالی مسجد واقع شده است. سنگاب ایوان صاحب، که در ایوان جنوبی مسجد است و دو سنگاب دیگر، یکی در ایوان غربی و دیگری در کنار حوض حیاط مسجد به چشم می خورد.

علامه مجلسی در مسجد جامع به خاک سپرده شده و این بنای عظیم در شهراصفهان، خیابان قیام واقع شده است.

سوغات همدان ، موضوعی است که میخواهم در این پست به شما معرفی کنم. همدان یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران می باشد، اگر از آثار تاریخی و طبیعت زیبایش دل بکنید و سری به بازارهایش بزنید، خوراکی ها و صنایع دستی بی نظیری را خواهید دید. سوغات همدان تنوع بسیاری دارد بطوری که انتخاب از بین آن ها، برای هر مسافری دشوار است. اما از آنجا که قدمت شیرینی های همدان به بیش از چند صد سال می رسد و به قطب شیرینی سنتی غرب ایران معروف است میتوان شیرنی های این شهر را بعنوان بهترین سوغات تهیه کرد. از میان شیرینی های سنتی همدان انگشت پیچ، کماج، حلوا زرده شهرت بسیاری دارند همچنین شیره ی انگور در این شهر عمری طولانی دارد.  

دیگر سوغاتی های همدان عبارتند از:

• نان شیرمال
• آبنبات قیچی
• چای بغدادی
• نان چای
• راحت الحلقوم
• انواع ترشی و مربا

برای آشنایی بهتر با سوغاتی های همدان پیشنهاد می کنم تا انتهای مطلب همراه ما باشید. 

نان کماج همدان

نان کماج یکی از سوغاتی های منحصر بفرد همدان است. کماج یکی از شیرینی های سنتی محسوب می شود که پخت آن در همدان قدمتی طولانی دارد. کماج شیرینی است که مسافران براحتی نمی توانند از کنارش بگذرند و هر ذائقه ای را به خود جذب می کند. مواد اصلی تهیه کماج آرد و شکر است که داخل آن را با گردو و دارچین پر می کنند که طعم فوق العاده ای را بوجود می آورد. اگر سفری به این شهر زیبا داشتید از نان کماج فراموش نکنید، بهترین کماج های همدان را می توانید از منطقه ی ششصد دستگاه و خیابان بوعلی تهیه کنید. 

حلوا زرده همدان

حلوا زرده، مخصوص شهر همدان است. نوعی دسر از لحاظ شکل ظاهری شبیه به فرنی،با این تفاوت که سفت تر است. همچنین مواد اصلی تهیه آن زرده تخم مرغ، شکر، گلاب، نشاسته و زعفران می باشد. حلوا زرده طعم بسیار دلپذیری دارد که همه افراد با هر سنی از آن استقبال می کنند. حلوا زرده به دلیل داشتن زرده تخم مرغ منبع غنی پروتئین است و مسلما مصرف آن برای همه خوب توصیه میشود بخصوص بچه ها و مادرانی که فرزند شیر خواره دارند. همچنین استفاده از آن برای جبران انرژی از دست رفته در هنگام فعالیت زیاد، موثر می باشد. این شیرنی خوشمزه را میتوانید در اماکن تفریحی و تاریخی همدان بیابید.

انگشت پیچ همدان

انگشت پیچ و حلوا زرده همدان دو یاری جدا نشدنی هستند، که همواره در کنار هم خریداری می شوند. انگشت پیچ هم نوعی دسر بی نظیر است، از نظر شکل ظاهری شبیه به حلوا زرده اما سفید رنگ می باشد. علت گذاشتن نام انگشت پیچ بر روی این دسر خوشمزه، آن است که مردم در گذشته انگشت خود را در کاسه پر از انگشت پیچ فرو می بردند و دور انگشت خود می پیچاندند و سپس می خوردند. سفیده تخم مرغ ماده اصلی در تهیه انگشت پیچ است که زرده ی آن برای حلوا زرده بکار می رود. سفیده تخم مرغ، گلاب ، شکر، جوهر لیمو و هل مواد اصلی در دست کردن انگشت پیچ هستند. عمر این دسر خوشمزه به بیش از صد سال می رسد. کارشناسان تغذیه اعتقاد دارند مصرف خرما در کنار انگشت پیچ و حلوا زرده منبعی برای تامین قند خون ازدست رفته در ایام مبارک رمضان است . برای تهیه نوع مرغوبش به شیرینی فروشی های قدیمی همدان بروید و از خرید کماج و حلوا زرده در کنار انگشت پیچ فراموش نکنید.

شیره ی انگور همدان

انواع مختلفی انگور در ایران پرورش می یابد که همه ی آن ها برای گرفتن شیره خوب نیستند. در شهر همدان انگوری به نام فخری و گزنه ای وجود دارد، که برای گرفتن شیره ی انگور مناسب می باشد. برای تهیه ی شیره ی انگور ابتدا آن را له می کنند و آبش را میگیرند و  نوعی خاک به نام خاک سفید که در ملایر میتوان آن را تهیه کرد، به آب انگور اضافه می کنند که از ترش شدن و نجس شدن آن جلوگیری می کند. شیره انگور یکی دیگر از سوغات های همدان است که ارزش غذایی بالایی دارد و منبع غنی از ویتامین A  و B و منیزیم و آهن می باشد. شیره ی انگور همدان شیرین، شل و قهوه ای پر رنگ است. اما شیره ای که در ملایر همدان تولید می شود به نسبت سفت تر و روشن تر است. شما میتوانید با توجه به سلیقه و ذائقه ی خود یکی از این شیره ها را در همدان تهیه کنید.

خشکبار همدان

همدان آب و هوای مناسبی برای کشاورزی دارد درصد زیادی از افراد این استان به کشاورزی مشغولند، اسد آباد یکی از شهر های نزدیک همدان است که کشاورزی در آنجا رونق بسیاری دارد، و انواع میوه مانند انگور، هلو، زردآلو، سیب، بادام و گردو کشت می کنند. از این رو علاوه بر میوه های مرغوب، فرآورده هایی همچون برگه ،قیسی، مویز و کشمش تولید می شود. این محصولات را می توان به وفور در شهر همدان یافت و بعنوان سوغاتی تهیه کرد.

جمال الدین محمد، معروف به جمال الدین سیدی یا جمال سیدی و متخلص به عرفی از گویندگان پر آوازه قرن دهم هجری قمری است. جمال الدین عرفی شیرازی آن که مرگی زود هنگام او را ربود، آثار پسندیده از خود به جای نهاد. پدرش زین الدین علی بلو، داروغه شیراز بود. جمال الدین عرفی شیرازی، در سال 923 هجری قمری در شیراز، به دنیا آمد. او، در شهر خویش، ادبیات ، پزشکی، منطق و حکمت آموخت و در موسیقی، ردیف ها را فرا گرفت و خط نسخ را خوش می نوشت، که بارقه شاعرانه او جستن کرد و به حلقه های ادبی شهر خویش راه یافت. عرفی شاعر به زودی مشهور شد و همشهریانش او را تخلص شاعرانه عرفی دادند و با شاعرانی چون عارف لاهیجی و قیدی شیرازی هم دوره بود. به حق می توان گفت که عرفی، از آن نوادر بوده است که هنر، همه زوایای وجود او را زیر تاثیر خود گرفته است. با سن و سال اندک خویش، در خوشنویسی ،موسیقی و شعر پایه و مایه ای به هم رسانده بود.

اما یک رویداد، روزگار عرفی  را دگرگون کرد. بدین سان که عرفی شاعر بیست ساله را بیماری آبله، به زشت رویی نشاند، چنان که همشهریانش از او گریزان بودند و این زشت رویی، بعدها پایه مفاخره های تند او شد.

عرفی، شش سالی بدین وضع و حال، در شیراز ماند و در بیست و شش سالگی، از شهر خویش به هند رفت. در آن روزها، تیموریان، بر هند فرمان می راندند و پادشاهانی چون اکبر، جهانگیر و … شاعران فارسی زبان را می نواختند. در آن روزگار، با آن که صفویان، نخستین دولت وحدت ملی را پس از حمله عربان، در ایران پدید آورده بودند و یکی از پایه های این وحدت زبان فارسی بود، اما، شاعران فارسی زبان، مورد علاقه دربار قزوین یا اصفهان نبودند و نوازشی نمی دیدند، زیرا در دربار صفوی، زبان ترکی بر زبان فارسی غلبه داشت لیکن، دربار هند، مامن امنی برای شاعران فارسی زبان بود و نواخت بسیار می دیدند.

عرفی به هند رفت و امیرالشعرای دربار( فیضی) او را پذیرا شد و در حمایت خود گرفت. این نیز یکی از خوشبختی های عرفی بود، زیرا این امیرالشعراها، کلید اقبال شاعران دیگر بودند و اگر از آنان مهری نمی دیدند، کارشان گشایشی نمی یافت. اما، فیضی، عرفی را در دربار هند و هم نزد شاعران آن دیار به گرمی پذیرفت. اما، آن مایه از زشتی که در کار این جوان شیرازی بود، پیوسته او را ناکام می گذاشت، چنان که او، نه تنها خود را از همه شاعران روزگار خویش برتر می دانست، که از انوری و خاقانی و نظامی نیز بهتر می شمرد و اینهمه، مایه رنجش شاعران همروزگار خود شد. عرفی به ناگاه، در سال 999 هجری قمری، به اسهال درگذشت و جنازه ایشان را از لاهور به نجف اشرف انتقال دادند. هم روزگارانش، مرگ بی هنگام او را بهره بی ادبی های وی به نظامی دانسته اند.

در شعر عرفی، آگاهی او به مقدمات دانش هایی چون پزشکی و حکمت و منطق آشکارست و به کارگیری این اصطلاحات، سبب شده است تا کسانی، آثار عرفی شیرازی را شرح کنند. اما، با این همه،کلام او به ویژه در قصیده ها، روان و استواراست. غزل عرفی، از رده غزل های رایج در سده های دهم و یازدهم نیست، زیرا، نازک خیالی و مضمون بندی های آن روزگار، به غزل های او راه نیافته است. اما، این غزل ها، از عواطف و آرزوهای روزگار جوانی و اندوه ناکامی ها سرشار است. از عرفی شیرازی، مثنوی هایی نیز بازمانده است، که چندان توفیق آمیز نبوده است. مجمع الابکار که به سبک و سیاق مخزن الاسرار نظامی سروده شده است( مجمع الابکار، منظومه ای در حدود یکهزار و چهارصد بیت است)، فرهاد و شیرین که ناتمام مانده است ( مشتمل بر چهارصدوچهل بیت است) و ساقی نامه، که فخرالزمانی در تذکره میخانه، آن را نقل کرده است. عرفی، از شاعرانی است که در ایران ، هند و روم شناخته و مشهور است. دیوان عرفی، بارها در هند به چاپ رسیده است که از آن جمله چاپ لکنهو، به سال 1880میلادی است. در ایران یک بار از سوی کتابفروشی علمی و هم چنین یک بار از سوی کتابخانه سنایی منتشر شده است.

در این قسمت میخواهم شما را با صنایع دستی تبریز ، یکی از زیباترین شهرهای ایران آشنا کنم. کشور عزیزمان ایران، شهرهای گوناگون با فرهنگ و هنرهایی زیبا در دل خود جای داده است. تبریز هم شهری زیباست که صنایع دستی و هنرهای زیبایی را در دل خود جای داده است. شهر تبریز سال هاست که در زمینه صنایع دستی جز چند شهر اول ایران در این حوزه است. با خرید صنایع دستی و سوغات تبریز میتوانیم خاطرات زیبای سفرمان را همواره به یاد داشته باشیم. همچنین با بازدید صنایع دستی شهر تبریز علاوه بر لذت خرید، مشوق خوبی برای این هنرمندان این صنایع زیبا خواهیم بود. معروف ترین صنایع دستی تبریز فرش و قالی، چرم دوزی، گلیم بافی، سفالگری و محصولات سرامیکی است. در ادامه توضیح مختصر و عکی صنایع دستی تبریز را آورده ام.

صنایع دستی دیگری که میتوان به آن اشاره کرد:

• جاجیم بافی
• رنگرزی سنتی و چاپ کلاقه ای
• سوزن دوزی و رودوزی
• هنرهای مرتبط با چوب
• حصیر بافی
• طراحی سنتی و نگارگری
• صحافی و جلد سازی سنتی
• گیوه دوزی و چاروق دوزی

فرش و قالی تبریز

قالی ایران، در سطح جهانی شهرت بسیاری دارد ولی از میان شهرهای ایران قالی تبریز شهرت بسیاری دارد، بطوری که به تبریز لقب شهر جهانی صنایع دستی و بافت فرش داده شده است. قالی بافی یکی از صنایع دستی استان آذربایجان می باشد که قدمتش به دوران سلجوقیان و ایلخانیان باز می گردد. پس از آن دوران تکاملی آن همزمان با تیموریان و بعد از آن صفویان بود. در زمان صفویان طرح هایی چون گل و بوته، سجاده ای، حیوانات، لچک و ترنج، مخصوصا نقش گل شاه عباسی رواج یافت و برای بافت از نخ های ابریشمی استفاده میشد که ظرافت خاصی را به آن داده و آثار نفیسی خلق شد. بسیاری از این آثار ارزشمند که از گذشته بجا مانده است، را میتوان در موزه های مشهور دنیا بازدید کرد. هنرمندان آذربایجانی نقش به سزایی در احیا و حفظ قالی بافی در ایران داشتند. بافت قالی همچنان در بسیاری از روستاها و شهرهای استان آذربایجان رواج دارد. علاوه بر اینکه این آثار ارزشمند به بازارهای داخلی هم عرضه می شوند. بخش مهمی از صادرات ایران به قالیچه ها و قالی تبریز اختصاص دارد.

پیشنهاد می کنم برای خرید و بازدید از این فرش ها و تابلو فرش های زیبا به بازار مظفریه تبریز مراجعه کنید. ایده ی جدیدی که با فرش های تبریز ادغام شده است هنری به نام چرم فرش است که شهرتی بسیاری پیدا کرده است. این فرش ها که ادغام فرش و چرم و ورنی است بعنوان زیرانداز تزئینی و فرش و … استفاده می شود و با دکوراسیون خانه های امروزی هماهنگ است.  

چرم تبریز

چرم تبریز، پیشینه ی پرآوازه ای در کشور ایران دارد، در شهر تبریز تولیدکنندگان بسیاری، مشغول به این حرفه یافت. از جمله مهمترین فرآورده های ساخته شده از چرم در این استان کفش است. کفش چرم تبریز جایگاه بالایی در ایران و حتی خارج از آن دارد و بعنوان یک برند با کیفیت شناخته شده است. پیشنهاد میکنم با خرید کیف و کفش یا دیگر فراورده های چرمی تولید شده تبریز، قسمتی از هنر و صنایع دستی تبریز را به همراه خود داشته باشید. برای تهیه محصولات چرمی دست دوز تبریز بهتر است به بازار کفش در بازار تاریخی تبریز سری بزنید.

گلیم بافی تبریز

گلیم بافی تبریز، یکی دیگر از صنایع دستی شهر تبریز است، که رواج بسیاری در این منطقه و آذربایجان دارد. گلیم در دسته ی صنایع زیر انداز محسوب شده و از پشم گوسفندان، ابریشم، موی بز بافته می شود. معروف ترین گلیمی که در تبریز به چشم می خورد گلیم شاهسون است. مشخصه ظاهری گلیم شاهسون، وجود نگاره های بزرگ و برجسته است که با نوارهای باریک و پیچیده از هم جدا شده اند و رنگ های ملایمی مخصوصا صورتی، سبز، درصد کمی قهوه ای و آبی تیره به چشم می خورد. با نگاه به گلیم های خطه آذربایجان میتوان فهمید تفاوت بسیاری از لحاظ ظاهر در گلیم های بافته شده اقوام مختلفش است.

گلیم دورو یا ساده و گلیم سوماک که «ورنی» هم به آن می گویند دو نوع گلیم است که در تبریز عرضه می شود. گلیم ورنی تار و پود نازک از نخ پنبه ای و پشمی دارد همچنین طرح آن معمولا حیوانات است. در نوع ساده تار پنبه ای و پود پشمی دارد. به طور کلی هیچ یک از بافنده های گلیم از طرح و نقشه ی خاصی استفاده نمی کنند و همه ی طرح ها، ایده ی ذهنی خودشان است . گلیم در ابتدا به منظور روانداز، زیرانداز، کف پوش و .. استفاده می شد، اما اکنون بعنوان یک پوشش مدرن در خانه ها استفاده می شود.

سفال و سرامیک تبریز

محصولات سفالی و سرامیک(به سفال سفید معروف است) یکی از صنایع دستی رایج در شهر تبریز است علاوه بر تولید در تبریز، کارگاه های تولید آن در شهر زنور هم قرار دارد. همچنین در شبستر، سفال گری قدمت طولانی دارد و در تبریز میتوان این آثار ارزشمند را یافت. سفال و سرامیک تبریز از نوعی خاک مرغوب تولید می شوند. برای بازید از آثار سفالی میتوانید به موزه ی سفال تبریز مراجعه کنید این موزه خانه علوی است جایی که شما میتوانید در کنار بازدید یک اثر تاریخی زیبا، این سفال های زیبا را ببینید. حتما بعنوان یادگاری و سوغات در سفر به شهر تبریز سفال های زیبایش را به ارمغان ببرید. همچنین مجسمه های سفالی ساخته را میتوانید در موزه مشروطه تبریزبازدید کنید.